Παρασκευή 9 Ιουνίου 2017


Ενα παλαιότερο όνειρό μας...19 Σεπτέμβρη 1984

ΟΛΟΚΛΗΡΩΘΗΚΕ  Ο ΠΡΩΤΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΚΙΒΩΤΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
Το ΚΙΒΩΤΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ολοκλήρωσε και  έκλεισε τον πρώτο κύκλο  δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων του στην αίθουσα Ανδρόγεω του Δήμου Ηρακλείου, με θέμα ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ και ΚΟΙΝΩΝΙΑ, έχοντας  περιλάβει  μια σειρά πολύ σημαντικών ομιλιών, συζητήσεων  και προβληματισμών γύρω από   σύγχρονα θέματα  της ευρωπαικής  πολιτικής, της τέχνης, της  δημοκρατίας, της  εξέλιξης  της  επιστήμης  και των  νέων  τεχνολογιών  καθώς και της επίδρασής τους στην  ζωή  μας.
Η τελευταία εκδήλωση στις 30/5/2017, με την εξαίρετη και εμπνευσμένη εισήγηση της καθηγήτριας φιλοσοφίας και βιοηθικής του Πανεπιστημίου της Κρήτης, Σταυρούλας Τσινόρεμα, και  την ζωηρή και  γόνιμη συζήτηση που στην συνέχεια προκλήθηκε με αφορμή  το θέμα ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ και ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ,  μας βοήθησε  να  προβληματιστούμε γύρω από την αξία του κοινωνικού δημόσιου στοχασμού  και διαλόγου που προάγει την κοινωνική αυτογνωσία, τον δημοκρατικό έλεγχο καθώς και την αυτοκατανόησή μας ως ανθρώπινα όντα μέσα από την ΠΡΑΞΗ και  την  ατομική υποχρέωση  ΕΥΘΥΝΗΣ.                                                                         
– Οι νέες ψηφιακές τεχνολογίες, η βιοτεχνολογία και η εν γένει δυναμική της εξέλιξης της επιστήμης, της έρευνας και της τεχνολογίας δημιουργούν σοβαρά ζητήματα επανακαθορισμού των ηθικοπολιτικών ορίων και πολιτικών παρεμβάσεων καθώς και   διασύνδεσής τους με την νομική επιστήμη, την φιλοσοφία, την βιοηθική την  οικονομία και την πολιτική, με κορυφαίο ζητούμενο την προάσπιση και λειτουργία των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τον σεβασμό της Φύσης και την αυτονομία της ανθρώπινης ζωής με σημείο αναφοράς τις αντινομίες της σύγχρονης δημοκρατίας. (Πολιτικοί και οικονομικοί ανταγωνισμοί διακινδυνεύουν το επίπεδο της επιστημονικής έρευνας και της επιστήμης).
Προβληματισμοί, ιδέες και αγωνίες που διαχρονικά απασχολούν τις κοινωνίες και τα άτομα και προκαλούν τον κριτικό στοχασμό ιδιαίτερα στον χώρο της Παιδείας, όπως το θέμα της Εκθεσης  των φετινών Πανελληνίων εξετάσεων «Επιστήμη-Επιστήμονες και ηθικό πλαίσιο» που περιέλαβε κυριολεκτικά όλους  τους παραπάνω προβληματισμούς (της εκδήλωσης μας και της συζήτησης που προέκυψε από αυτήν) προκαλώντας τους νέους  με τις ερωτήσεις που τους ετέθησαν να τοποθετηθούν και  να ευαισθητοποιηθούν ως αυριανοί επιστήμονες γύρω από την «ευθύνη του επιστήμονα  για τη χρήση της επιστημονικής γνώσης που παράγει» καθώς και «τους επιστήμονες υψηλών ιδανικών που θα συμβάλλουν στην διατήρηση του ανθρωποκεντρικού χαρακτήρα της επιστήμης».
Επιστήμονες και ενεργοί πολίτες  καθένας από τον χώρο στον οποίο ενεργοποιείται αξίζει να τοποθετούνται, να συμβάλλουν και να επαγρυπνούν για τους όρους της ελευθερίας της  ανθρώπινης ζωής και της  σύγχρονης κοινωνίας.
Το Κιβώτιο Πολιτισμού (kivotiopolitismou.blogspot.gr) με αυτό τον κύκλο των εκδηλώσεων και αυτών που προετοιμάζει φιλοδοξεί να συμβάλλει  στον κοινωνικό δημόσιο  διάλογο  και  στοχασμό  γύρω από τις σύγχρονες κοινωνικές, ηθικές και πολιτικές προκλήσεις γι αυτό και ζητά  την  συμμετοχή και συμβολή όλων μας  με ιδέες, προτάσεις  και κείμενα που θα αναρτηθούν στον ιστότοπό του και θα  ευαισθητοποιήσουν, ανοίγοντας και δημόσια ευρύτερες συζητήσεις. 

Τετάρτη 24 Μαΐου 2017








Κιβώτιο πολιτισμού:
Νέες τεχνολογίες και Δημοκρατία: Μια σχέση που δοκιμάζεται σκληρά

Το «Κιβώτιο Πολιτισμού» http://kivotiopolitismou.blogspot.gr/, κλείνοντας το πρώτο μέρος του κύκλου ομιλιών με τίτλο «κοινωνία και δημοκρατία», άνοιξε στο κοινό του Ηρακλείου μια σημαντική και ζωτικής σημασίας συζήτηση:      Αφορά στις προκλήσεις που συνιστά η χρήση των νέων τεχνολογιών για την ίδια την οντολογική διάσταση του ανθρώπου, την επίδρασή τους στις κοινωνικοοικονομικές, πολιτικές και πολιτισμικές σχέσεις, την ηθική και τις αξίες που χαρακτηρίζουν την ανθρώπινη ύπαρξη.
Στον ασφυκτικά γεμάτο χώρο του πολύκεντρου νεολαίας του δήμου Ηρακλείου, η Σταυρούλα Τσινόρεμα, καθηγήτρια φιλοσοφίας και βιοηθικής στο πανεπιστήμιο Κρήτης, σε μια εξαιρετική, πολιτικοφιλοσοφική  παρουσίαση, εμβάθυνε στον προβληματισμό αναφορικά με τις επιπτώσεις που μπορεί νε έχει η χρήση των βιοτεχνολογιών στη φύση, τη συνείδηση, την αξιοπρέπεια, την κοινωνικοπολιτική οργάνωση και την αυτονομία των ανθρώπινων όντων.
Ένα άκρως συνειδητοποιημένο στη συλλογική δημοκρατική αντίληψη κοινό, συμμετείχε ενεργά στη διαδικασία της συζήτησης. Προέκυψε ένας πλούσιος, δημιουργικός διάλογος, που όπως σημειώθηκε από τους παρευρισκόμενους, «μας άνοιξε το μυαλό και το παράθυρο σε έναν κόσμο, οι διαστάσεις του οποίου αγγίζουν την ίδια τη φύση της ανθρώπινης υπόστασης».
-       Βαδίζουμε προς τη δημιουργία ενός ανθρώπου με απόλυτα προαποφασισμένο πλαίσιο ανάπτυξης φυσικών και πνευματικών ικανοτήτων, ψυχοσυναισθηματικής υπόστασης και συμπεριφοράς, που διαμορφώνεται μέσα από μια προγραμματισμένη πλατφόρμα πληροφοριών και προκαθορισμένη βάση δεδομένων;
Η ανθρώπινη φύση μπορεί να ετεροκαθοριστεί και να παραμετροποιηθεί αυστηρά, όταν η εφαρμογή των βιοτεχνολογιών δε γίνεται αντικείμενο κοινωνικού διαλόγου και διαφεύγει του δημόσιου δημοκρατικού ελέγχου. Τα προσωπικά δεδομένα των πολιτών διαχέονται πλέον μέσα από πολλά κανάλια, σε ένα παγκόσμιο περιβάλλον, όπου διάφορα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα είναι ικανά υπό προϋποθέσεις, να χειραγωγήσουν τη θέληση και τη συνείδηση των ανθρώπων.
Όλα αυτά θέτουν τεράστια ερωτήματα ουσιαστικής λειτουργίας θεσμικών κατακτήσεων και αξιών όπως η δημοκρατία, η ισότητα, η αλληλεγγύη, η αυτονομία και η δικαιοσύνη. Εγείρονται ζητήματα κατοχής και εφαρμογών των νέων αυτών τεχνολογιών,  που είναι ικανές να διαμορφώσουν έναν νέου τύπου άνθρωπο με ετεροκαθορισμένη, τεχνητή φύση, στην υπηρεσία ενός νέου  παγκόσμιου αυταρχικού πολιτικοκοινωνικού αφηγήματος, όπου οι πολιτικοοικονομικές ελίτ θα αποφασίζουν για τον ανθρωπότυπο που εξυπηρετεί τις επιδιώξεις τους, με τον ίδιο τρόπο που μπορούν να επηρεάσουν τους σκοπούς της χρήσης των μηχανών. Ο άνθρωπος μπορεί να (βιο)μηχανοποιηθεί και να καταστεί εργαλείο, να καθοριστεί γενετικά πριν καν γεννηθεί. Με αυτόν τον τρόπο ίσως υπάρξει μια πραγματική εκδοχή  του υπεράνθρωπου του Νίτσε.
-       Ποια είναι η θέση της επιστημονικής κοινότητας απέναντι στην εξέλιξη της τεχνολογίας, η οποία ξεπερνά τη δυνατότητα της πολιτείας να ρυθμίζει και να δημιουργεί έγκαιρα κανονιστικά πλαίσια προς όφελος της ευρύτερης κοινωνίας;
-        Έχει να απολογηθεί μόνο απέναντι στον εαυτό της, σε ένα πλαίσιο υπηρέτησης προσωπικών ηθικών επιταγών και «όρκων», ή χρειάζεται στα πλαίσια του παγκοσμιοποιημένου κόσμου να πάρει πρωτοβουλίες, ως συλλογική και ατομική αυτόβουλη και αυτόνομη πολιτική οντότητα, που φέρει ευθύνη όχι μόνο απέναντι στη συνείδησή της, αλλά κυρίως απέναντι στο κοινωνικό σύνολο;
Ο επιστήμονας οφείλει να ενσωματώνει στη δουλειά του την πολιτική του υπόσταση και την κοινωνική του υπευθυνότητα, ενώ αντίστοιχα στην εκτός εργαστηρίου ζωή του, την επιστημονική του κατάρτιση προς όφελος του συνόλου.
-       Μπορεί η ιδιωτική πρωτοβουλία και η οικονομία να αποφασίζουν για την εξέλιξη της ίδιας της ζωής και των μεμονωμένων ατόμων και να κατέχουν επιπλέον ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα;
-       Τελικά καθορίζει ο ίδιος ο άνθρωπος τη ζωή του, ή μεταβάλλεται σε υποχείριο των ίδιων του των ιδεών και ανακαλύψεων, υποκύπτοντας επιπλέον σε οικονομικούς, πολιτικούς και εγωιστικούς, ναρκισσιστικούς καταναγκασμούς;
Η ντετερμινιστική, θετική ή αρνητική στάση απέναντι στις νέες τεχνολογίες και η αφελής ιδέα του γενετικού ετεροκαθορισμού, -ότι από μόνος του δηλαδή αυτός ο νέος θαυμαστός, πολύπλοκος και γεμάτος προκλήσεις κόσμος μπορεί να γίνει η πηγή της λύτρωσης και επίλυσης όλων των ανθρώπινων προβλημάτων ή το αντίθετο, να εξελιχτεί σε ένα σπιράλ καταστροφής της ανθρωπότητας-, έχει την ίδια αφετηρία: Ερμηνεύει τον κόσμο μηχανιστικά, στη βάση μιας εργαλειακής αντίληψης, που υποτιμάει τις δυνατότητες που έχει η ανθρώπινη συνείδηση και σκέψη, και παραβλέπει τις ευκαιρίες αυτοθέσμισης, που ανοίγει στην ανθρωπότητα η συλλογική δράση και πράξη, η οποία μετεξελίσσει και συνδιαμορφώνει τη διανοητική και συναισθηματική κατάσταση του ανθρώπου, το βαθμό  κοινωνικοποίησής του και τη δυνατότητά του να παίρνει ο ίδιος ως αυτόβουλο και αυτόνομο ον τη ζωή του και τη την εξέλιξή του στα χέρια του, δίχως να καταργεί  την ανθρώπινη φύση, τη συνείδηση και το ηθικό και αξιακό φορτίο που την περιβάλει.
Σταχυολογώντας ενδεικτικά, από το διάλογο που αναπτύχθηκε, προκύπτουν οι παρακάτω θέσεις και προβληματισμοί:
·      Γενετικός ντετερμινισμός: Είμαστε πολλά περισσότερα από τη γενετική μας φύση. Δεν είμαστε πειραματόζωα,  που δεν μπορούν ν’ αντιταχτούν στη μοίρα τους.
·      Τεχνολογία: μετασχηματίζει τις ανθρώπινες σχέσεις. Δε μπορεί να είναι αυθύπαρκτη και ανεξέλεγκτη. Πρέπει να υπάρχει κοινωνικός έλεγχος. Υπάρχουν και τα ερωτήματα της χρήσης της τεχνολογίας, της κατοχής της τεχνολογίας και της εμπορευματοποίησης.
·      Γενετική μηχανική: Νέα ευγονικά οράματα-εφιάλτες, παραγνωρίζουν το γεγονός, ότι ο άνθρωπος είναι «ζώον κοινωνικόν» και στοχεύουν σε μια πλασματική τελειότητα, ενάντια στη φύση και την τυχαιότητα.
·      Στα πλαίσια αυτά: Όχι στον αυτόματο εποικισμό της επιστήμης από ολοκληρωτικές ιδεολογίες, από την οικονομία και την πολιτική σκοπιμότητα.
·      Τεχνολογία και δημοκρατία: Ο ανθρώπινος εγκέφαλος γίνεται μέρος του τενχοκόσμου. Διαχέεται στις μηχανές, γίνεται μέρος των μηχανών, παύει να έχει αυτονομία.
·      Το αρχαιοελληνικό κράτος: Ξεπήδησε από τη δημοκρατία και όχι η δημοκρατία από το κράτος. Το κράτος υπάρχει για να διαφυλάσσει και να υπηρετεί τη δημοκρατία.
·      Είμαστε το σώμα μας, δεν το κατέχουμε.
·      Παγκόσμια απάντηση των ενεργών πολιτών στις παγκόσμιες προκλήσεις: Ο τρόπος διακυβέρνησης διαμέσου των εθνικών κρατών οδηγείται σε ιστορικά όρια. Μπαίνουν παγκόσμια ερωτήματα για την ίδια τη ζωή, που απαιτούν απαντήσεις και πράξεις με αντίστοιχη παγκόσμια εμβέλεια.
·      Η δημοκρατία προβάλει σήμερα ως μέσο επιβίωσης και αντιμετώπισης του νέου κόσμου.
·      Η λαϊκή κυριαρχία εξασφαλίζει την ενότητα: Το πλήθος που μετασχηματίζεται σε δήμο (συνειδητοποιείται) αυτοθεσμίζεται δημιουργώντας την πολιτεία. Χωρίς πολιτεία δεν υπάρχει ούτε πολίτης ούτε ιδιώτης.
·      -Ποιος μπορεί να κατέχει την «αγορά του δήμου»; -Κανένας! Αυτονομία των δρώντων υποκειμένων.
·      Νέος οντολογικός και φυσιοκρατικός αυταρχισμός:  Εργαλειοποίηση της ανθρώπινης ζωής, τεχνολογική χειραγώγηση της ζωής.
·      Συλλογική αυτοθέσμιση: Να μπουν ηθικοπολιτικά όρια στις τεχνολογικές παρεμβάσεις.
Εν τέλει: Ποιος έχει τον έλεγχο και την εξουσία πάνω στις νέες τεχνολογίες και ποιους σκοπούς υπηρετεί; Είτε το κράτος, είτε τα πρόσωπα-ιδιώτες κατέχουν και καθοδηγούν την εξέλιξη και τους σκοπούς των νέων τεχνολογιών, είναι η μη χειραγωγημένη συνείδηση και πράξη των ατομικών και συλλογικών υποκειμένων που θα κρίνει τις εφαρμογές και τα όριά τους!










               
 Το <<Κιβώτιο Πολιτισμού>>, συνεχίζοντας τις υψηλού επιπέδου εκδηλώσεις του  για τα σημαντικά πολιτιστικά, επιστημονικά και πολιτικά φαινόμενα, πραγματοποιεί την Τρίτη  30  Μαίου  και ώρα 8,30, εκδήλωση στο Πολύκεντρο Νεολαίας του Δήμου Ηρακλείου  Κρήτης με θέμα: <<Δημοκρατία και Νέες Τεχνολογίες >>, με ομιλήτρια την Καθηγήτρια Φιλοσοφίας και Βιοηθικής του Πανεπιστημίου Κρήτης, Σταυρούλα  Τσινόρεμα.                                                                                                                                                                                                                        Τι σημαίνει η παρέμβαση στον ανθρώπινο εγκέφαλο και στο DΝΑ; Ποια  είναι η ηθική και πολιτική  ευθύνη του επιστήμονα και του πολίτη; Μπορούν να υπάρξουν κοινωνικοί δημοκρατικοί θεσμοί ελέγχου  στην γνώση και στην τεχνολογία διατηρώντας την  αυτονομία του επιστήμονα - δημιουργού;

Οι κοινωνικές, ηθικές και πολιτικές προκλήσεις  που εγείρονται από τις αναδυόμενες νέες ψηφιακές τεχνολογίες και τη βιοτεχνολογία,  όσον αφορά την ατομική και κοινωνική ζωή,   θέτουν τεράστια ζητήματα  ελευθεριών, κοινωνικών δικαιωμάτων, που επαναπροσδιορίζουν την έννοια του Πολίτη και της Δημοκρατίας και θα  αποτελέσουν αντικείμενο της συζήτησης  και κριτικού επαναστοχασμού.
Η βιοτεχνολογική και ιατρική «τροποποίηση» της ζωής, πχ, το όραμα «αυτο-μετασχηματισμού» μας μέσω  βιο-τεχνολογικών παρεμβάσεων, η καθυστέρηση του γήρατος, η τελειοποίηση φυσικών και διανοητικών ικανοτήτων μας πέραν της θεραπείας, η δυνατότητα του «διανθρωπισμού», διανοίγουν νέο πεδίο προκλήσεων και αποτελούν έδαφος προβληματισμού, όχι μόνο με την ιατρική έννοια αλλά και ανθρωπολογικά, ψυχολογικά, και πολιτικά. Η κοινωνική ένταξη, ανάπτυξη και αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών συμπεριλαμβανομένων των τεχνολογιών της ζωής αποκτούν βαρύνουσα κοινωνικοπολιτική σημασία, καθώς συνδέονται με ζητήματα οργάνωσης της ζωής σε μια δημοκρατική πολιτεία.
Ποια η ευθύνη του κρατικού νομοθέτη σε μια δημοκρατική πολιτεία, και ποιές οι δυνατότητες συμμετοχής των πολιτών στις παρούσες συνθήκες; Πότε πρέπει να παρεμβαίνει ο νομοθέτης και τι συνεπάγεται η νομοθετική ρύθμιση αυτών των θεμάτων; Με ποια κανονιστικά κριτήρια και ποιες θεμελιώδεις ηθικές αρχές πρέπει να γίνεται; Τι ρόλο διαδραματίζει και πώς πρέπει να ερμηνευθεί η θεμελιώδης αξία της ζωής; Ποια η σχέση της με τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα; Είναι δυνατή η αναγνώριση ενός δικαιώματος στη ζωή, ως αυτοτελούς και ατομικού δικαιώματος, ανεξάρτητου από το δικαίωμα στην ελευθερία, στην προσωπικότητα ή στην προσωπική ελευθερία; Ή μήπως η ζωή του καθενός από μας δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί από το δίκαιο παρά ως σχέση ελευθερίας κάθε προσώπου με το εαυτό του; Και τι αυτό συνεπάγεται όσον αφορά τις νέες πρακτικές που αναφύονται από την ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών της ζωής; Ποια είναι τα ηθικά όρια των επιτρεπτών παρεμβάσεων, σχετικά με την θεραπεία, αλλά και την επιμήκυνση, την τελειοποίηση και την αναπαραγωγή της ζωής; Και τι συνέπειες έχουν όλα αυτά όσον αφορά τη λειτουργία της δημοκρατίας και την οργάνωση της ζωής στη σύγχρονη δημοκρατική κοινωνία; τα παραπάνω αποτελούν ορισμένα από τα θέματα θα συζητηθούν στην εκδήλωση που πραγματοποιεί  το <<Κιβώτιο  Πολιτισμού >>.

  ΣΥΝΤΟΜΟ  ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Η Σταυρούλα Τσινόρεμα είναι Καθηγήτρια Σύγχρονης, Νεότερης Φιλοσοφίας και Βιοηθικής,  Διευθύντρια Σπουδών του Διατμηματικού Προγράμματος  Μεταπτυχιακών Σπουδών «Βιοηθική», και Διευθύντρια του Εργαστηρίου Βιοηθικής του Πανεπιστημίου Κρήτης. Κάτοχος Πτυχίου Φιλοσοφίας από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης (M.Α.) στην Ηθική και Κοινωνική Φιλοσοφία και Διδακτορικού Διπλώματος (Ph.D.) στην Ηθική Φιλοσοφία από το Πανεπιστήμιο του Exeter, έχει διδάξει στα Πανεπιστήμια Ιωαννίνων και Exeter.  Το ερευνητικό έργο της  επικεντρώνεται στην ηθική και κοινωνική φιλοσοφία, βιοηθική, φιλοσοφία των επιστημών, επιστημολογία, φιλοσοφία της γλώσσας και φιλοσοφία του νου. Είναι μέλος της Επιτροπής για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και  της  Επιτροπής για τη Βιοηθική και την Ηθική των Επιστημών, Fédération Internationale des Sociétés de Philosophie και μέλος της  Εθνικής Επιτροπής Δεοντολογίας για τις Κλινικές Μελέτες (ΕΟΦ).




Δευτέρα 15 Μαΐου 2017







Θέμα: «Ο βενετο-κρητικός Γκρέκο και η φασιστική διανόηση»


Μία εξαιρετικά επίκαιρη εκδήλωση για τον Ελληνικό πολιτισμό, τον μεγάλο Δομήνικο Θεοτοκόπουλο και την πολιτική συγκυρία, διοργανώνει το "Κιβώτιο Πολιτισμού", με θέμα: "Ο βενετο-κρητικός Γκρέκο και η φασιστική  διανόηση", στο Πολύκεντρο   Νεολαίας, στις 8 το βράδυ την προσεχή Τετάρτη, 17  Μαίου, με ομιλητή τον  Επίκουρο Καθηγητή Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου  Κρήτης,  Παναγιώτη Ιωάννου. Το έργο του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, από τα τέλη του 19ου αιώνα που επανανακαλύφθηκε, έχει τύχει πολλών ερμηνευτικών, ιστορικών και μη, προσεγγίσεων και έχει δοκιμάσει όχι μόνον την αντοχή και την καταλληλότητα ετικετών υφολογικού χαρακτήρα αλλά και τις ίδιες τις δυνατότητες, τους περιορισμούς ακόμα και τη φαντασία των ιστορικών της τέχνης και όχι μόνον.  
Σε περιόδους κρίσης, όπως ήταν εκείνη του Μεσοπολέμου, στη φιγούρα του Θεοτοκόπουλου προβλήθηκαν ιδεολογικά φορτισμένες εικόνες που έμελλαν να αλλοιώσουν για μεγάλο διάστημα το ιστορικό και καλλιτεχνικό του πρόσωπο. Στην περίπτωση της φασιστικής Ιταλίας, με την εικόνα του «βενετο-κρητικού Γκρέκο», στην οποία θα αναλυθούν και θα καταδειχθούν  στην παρούσα ευκαιρία, εξυπηρετήθηκαν οι ανάγκες του Καθεστώτος· στη συνέχεια, εκείνες, εξίσου ανεξέλεγκτες, του εμπορίου. Το  εν λόγω θέμα που θα αναπτυχθεί είναι μείζον ζήτημα Δημοκρατίας τόσο της Τέχνης όσο και της Πολιτικής με αφετηρία έναν από τους μεγαλύτερους πνευματικούς δημιουργούς  της Ανθρωπότητας, τον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο, ο οποίος σε εξαιρετικά επώδυνες συνθήκες, όπως ήταν αυτές τις Αντιμεταρρύθμισης με την θρησκευτική μισαλλοδοξία και τον πολύπλευρο φανατισμό που επικράτησε, ο ίδιος, αντιστάθηκε με το γραπτό του έργο και υπερασπίστηκε  την Φιλοσοφία και την Δημοκρατία, τις οποίες συνέδεσε με την Τέχνη και τον Πολιτισμό. Ταυτόχρονα όμως η επικαιρότητα της ανάλυσης πάνω στις παραχαράξεις του έργου του Γκρέκο, που θα πραγματοποιήσει ο κορυφαίος από τη νέα γενιά των Ελλήνων επιστημόνων στο πεδίο των Ανθρωπιστικών Επιστημών, Παναγιώτης Ιωάννου, -ο οποίος ήδη έχει τύχει της διεθνούς αναγνώρισης-, έχει να κάνει και με το παρόν, διότι στοιχεία παραχάραξης σε έργα μεγάλων δημιουργών, όπως του Θεοτοκόπουλου επαναλαμβάνονται μέσα στην σημερινή πολύπλευρη πολιτισμική κρίση  με διάφορα προσωπεία. Η άνοδος της ακροδεξιάς και του φασισμού στην Ευρώπη έθετε και θέτει στην ημερήσια διάταξη την παραμόρφωση συμβόλων και εννοιών για να επιβάλλει τον ολοκληρωτισμό της.  Μετά την παραμόρφωση αυτή αναλαμβάνει η αγορά με βάση το κέρδος των εμπόρων να κυκλοφορήσει με το αζημίωτο τα παραμορφωμένα έργα τέχνης.


Σύντομο βιογραφικό. 

Διδάσκων ιστορίας της τέχνης στο τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και συνεργάτης ερευνητής στο Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας. Έχει εκδώσει τα βιβλία: Belisario Corenzio. Η ζωή και το έργο του, (Ελληνικό Ινστιτούτο Βενετίας – Π.Ε.Κ., 2011) και Λεονάρντο ντα Βίντσι / Λεόν Μπαττίστα Αλμπέρτι / Αντρέα Πότσο, Διά την ζωγραφίαν. Οι πρώτες μεταφράσεις κειμένων τέχνης από τον Παναγιώτη Δοξαρά (Π.Ε.Κ / Ινστιτούτο Μεσογειακών Σπουδών, 2016 – Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών). Το 2014 έλαβε από τη Società Dante Aligheri το «Diploma di benemerenza, medaglia d'oro» για τη συμβολή στη μελέτη της ιταλικής τέχνης της Αναγέννησης και του Μπαρόκ. 


Δευτέρα 8 Μαΐου 2017


Tο Ευρωπαϊκό «παράδοξο»:
«Υπερεθνικές δομές ευρωπαϊκής ενοποίησης και εθνικοί ανταγωνισμοί»

Ήταν ακόμα μια επιτυχημένη  εκδήλωση του Κιβωτίου Πολιτισμού, αυτή με τον ομότιμο καθηγητή ιστορίας του πανεπιστημίου Κρήτης, Χρήστο Χατζηιωσήφ.
Το βράδυ της Πέμπτης 11 Μαΐου το πολύκεντρο νεολαίας του δήμου Ηρακλείου γέμισε ασφυκτικά από πολίτες κάθε ηλικίας, οι οποίοι συμμετείχαν ενεργά στη συζήτηση, διατυπώνοντας καίριες ερωτήσεις και προβληματισμούς για το μέλλον της Ευρώπης και της Ελλάδας, υπό το πρίσμα της αδιαμφισβήτητης πια κυριαρχίας της γερμανικής αντίληψης.
Ο εισηγητής έθεσε από την αρχή στο ακροατήριο το ερώτημα της διερεύνησης αυτού που χαρακτηρίζεται ως «ευρωπαϊκό παράδοξο», το ότι δηλαδή η δημιουργία υπερεθνικών  δομών, που θεωρητικά στοχεύουν στην υπέρβαση των εθνικών ανταγωνισμών, έχει οξύνει τις αντιθέσεις ανάμεσα στα κράτη μέλη της ΕΕ και έχει αναζωπυρώσει τον εθνικισμό στο εσωτερικό τους, αντί να τον αμβλύνουν.
Οι διαδικασίες της ευρωπαϊκής ενοποίησης μετά το 1989, -με κομβικό σημείο τη συνθήκη του Μάαστριχτ (το 1992), τη νομισματική ενοποίηση και το ταυτόχρονο αδυνάτισμα της πολιτικής των συγκλίσεων και της εξισορρόπησης των οικονομικών ανισοτήτων μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, αλλά και την αύξηση των ταξικών ανισοτήτων στο εσωτερικό τους-, συνετέλεσαν στην κατακόρυφη όξυνση των εθνικών αντιθέσεων και ανταγωνισμών και στην ελάττωση της ελκτικής δύναμης που ασκούσε η «ευρωπαϊκή ιδέα» στους λαούς, ως ελπίδα εκπλήρωσης των πόθων της ειρηνικής συνύπαρξης, της βελτίωσης της ποιότητας ζωής, της δημοκρατίας, της αλληλεγγύης, της ελεύθερης διακίνησης, ιδεών, προϊόντων και ανθρώπων, της συνολικής βελτίωσης των συνθηκών διαβίωσης των ευρωπαϊκών κοινωνιών.
Η ενιαία αγορά, το ενιαίο νόμισμα, η απελευθέρωση των εμπορικών συναλλαγών η ταυτόχρονη   απαγόρευση των κρατικών παρεμβάσεων και του προστατευτισμού, ενίσχυσαν σε υπερβολικό βαθμό τις χώρες εκείνες που οι οικονομίες τους είχαν ισχυρά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και βασίζονταν στις εξαγωγές, με πρώτη και καλύτερη τη Γερμανία. Τα ελλείμματα των χωρών του νότου, αποτυπώνονται με τον καλύτερο τρόπο στα πλεονάσματα των χωρών του βορρά και ιδιαίτερα της Γερμανίας.
Επιζητώντας να ερμηνεύσουμε σε βάθος την προέλευση και την εξέλιξη των διαφορετικών εθνικισμών στην Ευρώπη, ξεχωρίζουμε στη γερμανική εθνική αφήγηση κάτι κυρίαρχο, που τη χαρακτηρίζει: Είναι η οικονομική διάσταση, που λειτουργεί ως ζωτικό στοιχείο του γερμανικού κράτους. Το γερμανικό κράτος μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, δείχνει να έχει συνέχεια, να αποτελεί αυταξία. Λειτουργεί ως μια ξεχωριστή ανεξάρτητη οντότητα, αποστασιοποιημένη από την ύπαρξη εθνικής συνείδησης.  Δομείται κύρια, όχι για να προασπίσει τα συμφέροντα και τα δικαιώματα ίσων μεταξύ τους πολιτών, αλλά για να υπηρετήσει την εθνική οικονομία. Γύρω από αυτήν τη διαχρονική σταθερά, διαμορφώνεται και η εθνική συνείδηση. Με αυτόν τον τρόπο η οικονομία από εργαλείο μετατρέπεται σε αξία και αποκτά ταυτοτικά χαρακτηριστικά.
Πιάνοντας το νήμα του μεταναστευτικού από εκεί που το είχαμε αφήσει στην πρώτη εκδήλωση του Κιβωτίου Πολιτισμού στις 21.04.2017 με τον Κώστα Δουζίνα, υπό το πρίσμα της ποικιλόμορφης και δυναμικής διαμόρφωσης των σύγχρονων ταυτοτήτων, συζητήσαμε για τη μονιμοποίηση του φαινομένου της μετανάστευσης και τον καταλυτικό ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει στη διαμόρφωση της επόμενης μέρας στην ΕΕ.
Τα κοινωνικά στρώματα που περιθωριοποιούνται -μέσα από τις διαδικασίες του παγκόσμιου ανταγωνισμού των οικονομιών, των συνθηκών ελεύθερου εμπορίου, των πολέμων και της ραγδαίας αύξησης του πληθυσμού στις χώρες της Ασίας και της Αφρικής-, μεταναστεύουν μαζικά προς την ΕΕ. Από την άλλη, η κοινωνική και οικονομική υποβάθμιση -εξαιτίας του οικονομικού μοντέλου της παγκοσμιοποίησης- των πρώην μεσοαστικών στρωμάτων στις αναπτυγμένες χώρες, δημιουργεί ή ξυπνά εθνικιστικά αντανακλαστικά. Τα συμπιεσμένα και φοβισμένα αυτά στρώματα ταυτίζονται όλο και περισσότερο με ακροδεξιές, μισαλλόδοξες αντιλήψεις και πολιτικές, που ενοχοποιούν τους μετανάστες και την ΕΕ, για όλα τα κακά που συμβαίνουν, ή που θα συμβούν. Έτσι οι χαμένοι της παγκοσμιοποίησης γίνονται αντί για σύμμαχοι αντίπαλοι και εχθροί με όχημα την εθνική, πολιτισμική και φυλετική διαφορετικότητα.
Η ανάλυση των σύγχρονων αυτών διεργασιών, η βαθιά γνώση της ιστορίας, καθώς και της ψυχοσύνθεσης που αντιπροσωπεύουν οι διαφορετικές κυρίαρχες αντιλήψεις που διαμορφώνουν τις εθνικές ταυτότητες στην Ευρώπη, αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση κατανόησης συμπεριφορών και πολιτικών προσεγγίσεων. Πώς αλλιώς μπορεί να εξηγηθεί η ρήση της καγκελαρίου Μέρκελ, ότι όσο ζει δεν πρόκειται να εκδοθεί ευρωπαϊκό ομόλογο, δηλαδή να υπάρξει αλληλεγγύη στα υπερχρεωμένα κράτη; Η οικονομία για τη Γερμανία, με τη στενή της έννοια, αποτελεί υπέρτατη αρχή, κάτω από την οποία δομείται η κυριαρχία της και υποτάσσονται τα πάντα.
Αυτή η αντίληψη έχει ως επακόλουθο και μια άλλη: Έχοντας η οικονομία ανάγκη ένα συναινετικό πλαίσιο προκειμένου να αναπτυχθεί αποστρέφεται την πολιτικοποίηση και τις αντιπαραθέσεις. Χρειάζεται μια «κεντρώα» πραγματιστική, τεχνοκρατική θεώρηση των πραγμάτων. Όλα τα άλλα χαρακτηρίζονται ως παράλογος λαϊκισμός.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο όμως δεν γίνονται κατανοητά, ή αφήνονται στο έλεος της «οικονομίας», οι αντιθέσεις, οι αδικίες και οι ανισότητες που αυτή δημιουργεί. Η ψυχολογία ανασφάλειας γιγαντώνεται και βρίσκει το καταφύγιό της σε μια απατηλή εθνική αγκαλιά, που δε μπορεί να λειτουργήσει όπως τον περασμένο και προπερασμένο αιώνα. Αποτελεί μια Χίμαιρα, μια αυταπάτη, γιατί δε μπορεί να επιλύσει -με τις σημερινές συνθήκες- κανένα πρόβλημα.
Θα τολμήσει η Γερμανία να βαδίσει στο δικό της εθνικό μονοπάτι, εγκαταλείποντας το ευρωπαϊκό εγχείρημα; Οι σχεδιασμοί για την επόμενη μέρα, το σχέδιο της 4ης βιομηχανικής επανάστασης “Industrie 4.0” δεν περιλαμβάνει τη λέξη Ευρώπη στη δόμησή του. Την περιλαμβάνει όμως ως χώρο εφαρμογής του, σε αντίθεση με τους αντίστοιχους σχεδιασμούς άλλων μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων.
Τι μπορεί να κάνει η Ελλάδα μπροστά σε όλα αυτά; Να εκπονήσει ένα κοινά συνομολογημένο, συνεκτικό σχέδιο ανασυγκρότησης, δίχως να αγνοούνται οι ταξικές αντιθέσεις, οι διαφορετικές εκδοχές και προσεγγίσεις. Εάν δεν υπάρχει διακριτό σχέδιο, δεν μπορεί να υπάρξει η οποιαδήποτε απάντηση στις προκλήσεις του στενά αλληλένδετου κόσμου που μας περιβάλλει.









Το "Κιβώτιο Πολιτισμού" συμμετέχοντας στους προβληματισμούς της κοινωνίας για το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, την επιστροφή των εθνικισμών και το ρόλο της Γερμανίας, οργανώνει εκδήλωση-συζήτηση την Πέμπτη 11 Μαΐου στις 8.30 μ.μ. στο πολύκεντρο νεολαίας του δήμου Ηρακλείου, με ομιλητή τον καθηγητή πανεπιστημίου Κρήτης (τμήμα νεώτερης ιστορίας) Χρήστο Χατζηιωσήφ, με θέμα Η ευρωπαϊκή ενοποίηση, η Γερμανία και η επιστροφή των εθνικισμών".

Συζητώντας για τη διαδικασία της ευρωπαϊκής ενοποίησης μετά το 1989 αναδεικνύεται ο ρόλος του εθνικισμού, ως εργαλείου τιθάσευσης των κοινωνικών αντιθέσεων, φωτίζονται οι ιστορικές καταβολές των σύγχρονων σχεδίων της Γερμανίας, και ανιχνεύονται οι τρόποι που η Ευρώπη, -μέσω της επιδίωξης της σύγκλισης- αποδέχεται ως φυσική την όξυνση της ανισότητας μεταξύ των κρατών της και στο εσωτερικό κάθε χώρας ξεχωριστά.

 Το "Κιβώτιο Πολιτισμού",  διοργανώνει μία νέα σημαντική εκδήλωση για την κατάσταση στην Ευρώπη και την προοπτική της μετά τις αρνητικές εξελίξεις των τελευταίων χρόνων,  θέμα: "Η Ευρωπαική Ενοποίηση, η Γερμανία και η Επιστροφή των εθνικισμών", με ομιλητή μία εξέχουσα μορφή της Ελληνικής επιστήμης, τον ομότιμο καθηγητή Ιστορίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, και πρώην διευθυντή του Ινστιτούτου Μεσογειακών Σπουδών του Ιδρύματος Τεχνολογίας και ΄Ερευνας (Ι.Τ.Ε.), Χρήστο Χατζηιωσήφ. Η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί την προσεχή Πέμπτη, 11 Μαίου στο Πολύκεντρο Νεολαίας του Δήμου Ηρακλείου στις 8,30 το βράδυ. 
Ο κ. Χατζηιωσήφ, βαθύς  γνώστης της Ευρωπαικής πραγματικότητας,  των κοινωνικοπολιτικών  και ιστορικών ρευμάτων σκέψης που διαμόρφωσαν την σημερινή αδιέξοδη και διαρκώς μεταβαλλόμενη κατάσταση θα θέσει ερωτήματα και θα επιχειρήσει να δώσει απαντήσεις στην πολυπλοκότητα και στην τεράστια ρευστότητα   που έχει δημιουργηθεί μετά την αναίρεση των θεμελιωδών αρχών που συγκρότησαν το Ευρωπαικό όραμα  για μια Ευρώπη των λαών  με ισόρροπη ανάπτυξη Βορρά - Νότου. Ποιες είναι οι αιτίες των ακροδεξιών κινημάτων στην Ευρώπη που θέτουν ζήτημα κατάργησης της Δημοκρατίας; Γιατί δεν προχώρησε η αποναζιστικοποίηση του κρατικού μηχανισμού της Γερμανίας μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο; Το γεγονός αυτό επηρέασε τη σημερινή Γερμανία και κατά συνέπεια την Γερμανοποιημένη Ευρώπη;  Γιατί δεν εισακούστηκαν οι προτάσεις του φιλοσόφου Χάμπερμας, για κριτική αντιμετώπιση του ιστορικού παρελθόντος της Γερμανίας; Ποιες είναι οι διαφορές του Γερμανικού εθνικισμού από τους εθνικισμούς των άλλων Ευρωπαικών χωρών; Ποιες είναι οι συνέπειες από την προσχώρηση της Ευρωπαικής σοσιαλοδημοκρατίας στην νεοφιλελευθερισμό; Μπορεί να μεταστραφεί η υπάρχουσα κατάσταση; Γιατί η επικράτηση της Γερμανικής εξαγωγικής οικονομίας επέφερε μεγαλύτερη ανισότητα σε βάρος των εργαζομένων στην ενωμένη Γερμανία και πως επηρέασε το εν λόγω γεγονός τους εργαζόμενους στην Ευρώπη; Η επιβολή της Γερμανικής οικονομίας στην Ευρώπη με την ταυτόχρονη στρατιωτική της  ανάδυση, όπως περιγράφονται στην λεγόμενη Λευκή Βίβλο της αμυντικής της πολιτικής το 2011 πως, "Τα γερμανικά συμφέροντα ασφαλείας περιλαμβάνουν το ελεύθερο και ανεμπόδιστο παγκόσμιο εμπόριο, καθώς και την ελεύθερη  πρόσβαση στην ανοικτή θάλασσα και τους φυσικούς πόρους:", θέτουν τεράστια ζητήματα στρατηγικής, διεθνών ισορροπιών, αντιθέσεων με τις άλλες ανταγωνιστικές χώρες  και δημιουργούν εύλογα ερωτήματα για τις χώρες του Ευρωπαικού Νότου και την Ελλάδα. Που οφείλεται η απόπειρα του Χάιντς Ρίχτερ να υποστηρίξει προς αποκατάσταση την υστεροφημία των εισβολέων αλεξιπτωτιστών στην Μάχη της Κρήτης;
 Το γερμανικό σχέδιο για την τέταρτη βιομηχανική επανάσταση με την κωδική ονομασία  Industrie 4.0. προβλέπει την μεγαλύτερη κυριαρχία στην παγκόσμια οικονομία της Γερμανίας στις ολοκληρωμένες βιομηχανικές εγκαταστάσεις, σε μηχανήματα, αυτοκινητοβιομηχανία κ.λ.π., επιβάλλοντας ταυτόχρονα ένα μοντέλο διαρκούς λιτότητας. Τι σημαίνει για την Ευρωπαική Ένωση και τους λαούς αυτό το μοντέλο κυριαρχίας, ποια τα όρια σύγκρουσης με  Γαλλία και Ιταλία που έχουν άλλο μοντέλο ανάπτυξης;  Πως θα αντιδράσουν οι ΗΠΑ σε μία τέτοια προοπτική παραγωγικής και τεχνολογικής κυριαρχίας με το δικό τους αντίθετο σχέδιο;  Η όξυνση της κρίσης στην Ευρωπαική Ένωση από την Γερμανική οικονομική και δημοσιονομική πολιτική της λιτότητας  που θα οδηγήσει την γηραιά ήπειρο; Ποια είναι η προοπτική της Δημοκρατίας, της Δικαιοσύνης και της Ελευθερίας; Οι προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές ποιο ρόλο θα παίξουν στην πολιτική ζυγαριά των εξελίξεων; Ο Χρήστος Χατζηιωσήφ θα  αναλύσει το βάθος των περίπλοκων αλληλοσυνδεόμενων στρατηγικών προβλημάτων. Άλλωστε πρόσφατα εξέδωσε μία συμπυκνωμένη εξαιρετική μελέτη με τίτλο: "Η ευρωπαική ενοποίηση, η Γερμανία και η επιστροφή  των εθνικισμών"από τις εκδόσεις  Βιβλιόραμα, το οποίο διαφωτίζει καίρια αυτές τις πολυσήμαντες πλευρές των προβλημάτων.